آثار اجتماعی نماز
1 – نظم و ا نضبا ط
یکی ا ز ارکا ن مهم هر جا معه ، وجود نظم و ا نضبا ط ا ست ، در سایه نظم ،
زندگی ا جتما عی امکا ن پذیر و ا ستمرا ر می یا بد. لازمه ی پیشرفت و
موفقیت در هر کاری ، رعا یت نظم و برخوردی ا ز انضبا ط ا ست. احکا م دین
مبین ا سلا م واجرای آ نها ، نوعی نظم وا نضباط دقیق را بر زندگی فرد حاکم
می کند . نما ز روح نظم و انضبا ط را در فرد ایجاد می کند و پا یداری در آ ن
، ا ین روح را در او درونی و نها دینه می کند. هرمسلما ن با ید در روز ،
پنج نوبت نما ز درزما ن معین ا قامه نماید ، اقا مه ی نماز با رعا یت ترتیب
وتوا لی منظمی، عملی می شود. درنما زجما عت ، تشکیل صفوف منظم وهما هنگی
نمازگرا ن در مراحل مختلف نماز، نیز ا ز نظم و قاعده ی خاصی تبعیت می شود.
نما ز اول وقت نیز بسیار سفا رش شده است و برای آ ن فضیلت زیادی قا ئل
شده اند. هر مسلمان با ید ا و قا ت نما ز را بشناسد ، نما ز خودرا در وقت
معین بخواند و این اعما ل درهر روز تکرا رمی شود.
ا میر مومنا ن حضرت علی (ع ) می فرماید:
« ا نسا ن با ا یما ن باید شبانه روز خود را به سه قسم تقسیم کند زمانی
برای نیا یش وعبادت ، زمانی برای تامین هزینه های زندگی و زمانی را برای
واداشتن نفس به لذت هایی که حلا ل و ما یه ی زیبا یی ا ست.»( نهج البلاغه ،
حدیث شماره ی 396 ، ص 1014)
ا ین موضوعا ت نه تنها ارزش وقت و زما ن
را به مومنان یا د آ وری می کند، بلکه تمرین وقت شناسی ونظم است.ا قا مه ی
نمازبه ا شخا ص درس ا نضبا ط می دهد. شخصی که خود را مقید می کند در روز
سه یا پنج نوبت درزما ن مشخص و محدود به ا قا مه ی نما ز بپردا زد وا
عتقاد دا شته باشد هرچه به اول وقت نزدیکتر با شد ، فضیلتش بیشتر ا ست ،
شخص منظمی خواهد شد که نظم و انضبا ط در ا و به عا دتی پایدار تبدیل شده ا
ست که او را وا می دارد تا در سا یر کارها و امور نیز منظم با شد.
2 – وحد ت و همدلی در ا سـلا م نما ز جما عت بسیا ر سفارش و مورد تا کـید قرا ر گرفته ا ست ، یکی ا ز آ ثا ر نمازهای جماعت ، نزدیک شدن دلهای مومنا ن به یکدیگر ا ست.
وقتی مسلما نا ن در نما ز جماعت حا ضر می شوند، یکدیگر را می شنا سند ، با هم آ شنا می شوند ، دوستی و صمیمیت میان آ نها پدید می آ ید ، با هم ا نس می گیرند و مهر ومحبت در میا ن آ نا ن بوجود می آ ید. روح اخوت و برا دری در میا ن آ نها شکل می گیرد. وقتی نما ز گزا ران در صفوف به هم فشرده ی نما ز، صرف نظر از این که از چه طبقه و صنفی می با شند ، شا نه به شانه در کنار هم قرا ر می گیرند و اعما ل هما هنگی ا نجا م می دهند و هد ف مشترکی را دنبا ل می کنند ، همه یک قبله دارند ، سخنا ن وا حدی بر زبا ن جاری می کنند ، دست برادری به هم می دهند وبرای هم دعا می کنند و اطمینان دارند که خدا وند به اجتما ع آ نا ن خیر و برکت می دهد وبا آ نا ن همرا ه است ، یگانگی و اتحاد ، همدلی و یک رنگی و برا دری و برا بری میا ن آ نا ن ا ستوار می شود. خداوند کریم در سوره ی توبه آ یه ی 11 یکی ا زشروط برا درایما نی شدن را نماز می دا ند و می فرما ید:
« فَاِ ن تا بُوا و اَ قا مُوا الصَّلوة وَا تَوُا الزَّکوةَ فَاِ خوانُکُم فِی الدّینِ »
ا
ین آ یه بیا ن می دارد که اقا مه ی نما ز به برا دری مسلما نان می انجا مد
زیرا با نما ز ا ست که مسلما نان معا نی مشترک فرا وا نی پیدا می کنند.
3 – مرد مداری در
نماز نه تنها پرودگا ر را بزرگ می شماریم و بر درگاهش رکوع وسجده می کنیم
بلکه بندگا ن ا و را به تبعیت از خودش که می فرما ید « وَ لَقَد کَرَّمنا
بَنی آ دَم » مورد احترا م و تکریم قرا ر می دهیم ا ما م صا دق ( ع ) می
فرما ید:
« کسی که دین خدا را بزرگ دارد ، حق برا درا ن دینی ا ش را
بزرگ می دارد و آ ن که دین خود را سبک می شمارد برادرا ن خود را خوا ر می
دا رد. »( راشدی، 1381: 348)
در جای جای نماز تکریم ا نسا نها
نهفته ا ست در« سوره حمد» خدا را از آ ن جهت ستا یش می کنیم که پروردگار
جها نیا ن ا ست « اَلحَمدُ للهِ رَبَّ العَا لَمین » . با ا ینکه فرد نما ز
می خواند ولی بسیاری ا ز ا فعال ما نند « نَعبُدُ » ، « نَستَعین » ، « اِ
هدِنا » به صورت جمع به کار برده می شود. در قنوت مردما ن را دعا می
کنیم و در سلام نماز ضمایر و صیغه ها ی جمع ما نند « عَلَینا » ، « عِباد »
، « صا لِحین » و « عَلَیکُم » را به کار می بریم.
در اسلام نما
زجما عت یعنی به همراه مردم دیگر نماز خواندن ، بسیار فضیلت ، ثواب و
ارزش دارد و مورد تا کید قرار گرفته ا ست وبرخی نمازها مانند نما زجمعه را
فقط می توان با جما عت خواند. وقتی ما می پذیریم که در کنار دیگرا ن نماز
جما عت بر پا کنیم این معنی را می رساند که برای دیگرا ن ارزش و احترا م
قا ئل هستیم.
خداوند بزرگ در سوره ی فتح آ یه ی 28و29 در خصوص ویژگیهای مومنان می فرماید:
« مومنا ن کسا نی هستند که با کا فران سخت وخشن ودر میان خود نرم ومهربان
هستند با یکدیگر رکوع وسجود می کنند و فضل وا حسان خدا می جویند وخشنودی
او طلب می کنند.»
اما م علی ( ع ) می فرماید:
« شیعیا ن ما را
با د و خصلت بیازمائید ، وقت نماز را حفظ می کنند وبا برا درا ن دینی خود
همدردی و موا سا ت دارند.»( .»(ناطقی ،1381 : 36)
همچنین در سوره ی بقره آ یه ی 84 آ مده ا ست:
« با مردم سخن نیک بگویید و نما ز را بپا دارید.»
در
روا یا ت و ا حاد یث همچنین آ مده ا ست اگر بین دو مسلمان کدورت پیش آ ید و
با هم قهر کنند ورابطه عا طفی و ا نسا نی آ نها قطع گردد نماز آنها اشکا ل
دارد.در این آیات و حدیث ، داشتن رابطه ی خوب با مردم در کنار نماز ، نشا
نه ی مومنا ن و شیعیا ن ذکر گردیده است و نما ز ، مردمداری ، مهربا نی
وهمدردی با مردم ، مکمل یکدیگر معرفی شده اند.
4 – کنترل ا جتماعی
هرجا معه برای اینکه اعضا یش ا ز هنجارها وقوا نین آ ن پیروی کنند ، اهرمها
و مکانیزم های دارد که به آ ن کنترل ا جتماعی می گویند. در جا معه ی دینی
ودر بین دیندارا ن نیز مکانیزم های وجود دارد که ا فرا د را ا زهنجار شکنی ،
قانون گریزی ، کجروی و فسق و فجور باز می دارد. یکی از این راهها نماز است
و نماز یاد خداست « اَ قِمِ الصَّلوةَ لِذِکری » وکسی که به یاد خدا ست
گرد معصیت وگناه نمی رود. نما زگزارعالم را محضر خدا می داند و خداوند را
همیشه شاهد و ناظر بر اعمال خود می داند وا طمینا ن داردکه پس ا زمرگ با ید
پاسخگوی تمام اعما ل خوب وبد خود( ولو کوچک به ا ندازه ی دانه ی خردل ) با
شد. ا ین انسا ن هیچگاه خطا نخواهد کرد زیرا اعتقاداتش او را ا ز گناه
و خطا با ز می دارد. قرآن کریم در سوره ی عنکبوت آ یه ی 45 می فرما ید:
« اِنَّ الصَّلوةَ تَنهی عَنِ الفَحشاءِ وَ المُنکَر»
به راستی که نما ز ا نسا ن را از گنا هان کبیره و اعما ل نا پسند بازمی دارد.
ا قبا ل لاهوری در این را بطه می گوید:
لا اله با شد صدف ، گوهر نما ز قلب مسلم را حج ا صغر نما ز
در کف مسلم مثا ل خنجر ا ست قا تل فحشا ونهی ا ز منکر ا ست
ا ما م رضا ( ع ) در حکمت نما ز جما عت می فرما ید:
« نما ز را برای با زدا شتن ا ز بسیاری ا ز معصیت ها، خدای عز وجل مقررکرده اند.»(راشدی ، 1381: 256)
کسی که نما ز می خواند نبا ید لباسش
غصبی با شد ، ا ز ما ل حرا م تهیه نشده با شد ، غذایش نیز پا ک و سا لم با
شد در حدیث آ مده است ا گر کسی مشروبا ت الکلی مصرف کند، تا چهل روز نمازش
قبول نیست. بنا بر این گرایش به نماز وا قا مه ی آن سبب می شود تا نما زگزا
ر برای اینکه نمازش مقبول بیفتد ،از انجام امور حرام پرهیز می کند و حقوق
دیگران را مراعات می کند. پیامبر خدا ( ص ) می فرما ید:
« کسی که یک لقمه ا ز حرا م بخورد ، تا چهل شب نما زش قبول نیست و دعایش مستجا ب نمی شود.»(ناطقی ،1381 : 283)
در قرآن کریم سوره ی هود آ یه ی 114 درباره ی نقش نما ز در از بین بردن
بدیها آ مده است: « نما ز را در د و طرف روز و نیز در ساعات تاریکی شب بر
پا دارید البته نیکو کاری های شما ، بدکاری هایتان را نابود می سازد و این
نماز یاد آوری است برای اهل ذکر .»
نمازنه تنها نقش بازدارنده ای دارد بلکه قرآ ن کریم ترک آن را زمینه ی گرا یش به همه ی مفا سد می داند ومی فرما ید:
« بعد ا زا نبیاء گروهی جا نشین آ نها شدند که نما زرا ضایع کردند و از شهوا ت پیروی کردند.»( سوره ی مریم ، آ یه ی 59)
5 - خوش بینی وامید به آینده
یکی ا ز نتا یج و برکا ت نما ز این ا ست که به فرد امید می دهد ، وی را به
آینده خوشبین می کند. زیرا اطمینا ن دارد که نماز بدیهایش را از بین می
برد وحسنه ای است که پاداش الهی را به دنبا ل دار د. نما ز یاد خداست و کسی
که به یاد خدا با شد، خدا نیز به یاد او خواهد بود. خداوند بزرگ درباره ی
کسانی که نما ز بپا می دارند ، می فرما ید:
« کسا نی که کتا ب خدا را
تلا وت می کنند ونما ز را بپا دا شته و ا ز آ نچه به آ نا ن روزی داده ایم
، در نها ن و آ شکار انفا ق می کنند به تجارتی امید بسته اند که هرگز تباه
نخواهد شد.»( سوره ی فاطر، آیه ی 59)
در سوره ی نمل آ یه ی 40 نیز آ مده ا ست :
« هرکس شکر و سپاس نعمت های خدا را گزارد در حقیقت به نفع خویش سپاسگزاری کرده ا ست. »
6 – آ را مش و امنیت
نماز با عث پاکی روح و تهذیب نفس می شود و نما زی که با خضوع ، خشوع ،
معرفت و ا خلاص بر پا شود به نمازگزار اعتماد به نفس وعزت نفس می دهد. ا
ین ا نسا ن به خا طر ایمانی که دارد ، سبک بال است ، تعلق خاطر و وابستگی
دنیایی ندارد ، حوا دث تلخ و شیرین را می پذیرد و برای آ نها تحلیل منطقی
دارد. وقتی ا نسا ن به یاد خداست ، سر تعظیم در مقابل غیر خدا فرود نمی
آورد، فقط به خدا توکل می کند ، وهر چیزی به غیر ا ز خدا ، در نظرش کوچک و
کم ا رزش است ، روا نش زلال ، صاف و روشن ا ست ، چون ا ز بدیها دوری می
کند ، آسوده خاطر و ایمن ا ست. یاد خدا روح و روا نش را به آ را مش می
رساند و نگران مواخذه و حساب و کتا ب نیست. خداوند سبحان در سوره ی رعد آیه
ی 28 می فرماید:
« اَلا بِذِکرِ اللهِ تَطمَئِنَّ القُلُوب »
یاد خدا آ رامش بخش دلها ست.
همچنین در سوره ی معا رج آ یه ی 19 تا 23 آمده ا ست:
« هما نا ا نسا ن مخلوقی طبعا سخت ، حریص و بی صبر ا ست و چون شر و زیا نی
به او رسد ، سخت بی قراری کند و چون مالی با او رسد بخل ورزد ومنع ا حسا ن
نماید مگر نمازگزارا ن کسا نیکه دایم در نماز و طاعت خدا عمر گذرانند»
ا ما م علی ( ع ) نیز می فرما ید:
« یاد خدا ، روشنایی سینه ها و آ را مش دلهاست.»(راشدی ، 1381: 66)
همچنین می فر ما ید:
« یا د خدا داروی انواع بیماریهای روانها ست. »( همان :70)
نما زگزار نه تنها خود به وا سطه ی ا رتبا ط دایمی با خدا ، احساس آ را مش
و قدرت می کند، بلکه برا ی حفظ ا ین ارتباط ، بهره مندی دایمی از برکات
نما ز وحسنا ت وجلب رضایت خداوند سبحان ، دایما مراقب اعمال و رفتار خود ا
ست که مبادا کاری کند که بندگی ا ش زیر سوا ل رود و اعما ل نیکش ا ز بین
برود ، ا یمانش سست گردد و ا زخدا دور شود. بنابرا ین به جد تلا ش می کند ،
حقوق دیگرا ن را محترم بشمارد ، مردم را آ زا ر و اذیت نمی کند ، ا ز
کارهای حرا م و نا پسند دوری می نما ید و همه ی ا نسا نها برا یش قا بل
احترام و برابر هستند. این ا نسا ن اما نتدار ، درستکار و قا بل اطمینا ن
ا ست ، ا فرا د و جامعه ا ز ا و ا حسا س ایمنی دارند و او نه تنها گزند و
آسیبی به جا معه نمی رساند بلکه وجود ا و در جا معه آ رامش بخش ا ست و
به برقراری امنیت و آ را مش در جا معه کمک می کند. نمازگزار در پایان
نمازش می گوید « اَلسَّلا مُ عَلَینا وَعَلی عِبادِ اللهِ الصّالِحین »
یعنی سلا متی و عا فیت را برای مسلما نان و بندگان صا لح خداوند ، آرزو می
کند. اما م صادق ( ع ) می فرماید: « سلام دادن در آ خر هر نماز ، موجب
امنیت و امان دردنیا و آخرت ا ست.»(راشدی ، 1381 :377)
بنا برین نماز گزار موجب رحمت ، سلامت ، امنیت و امانت در جا معه ا ست.
7 – آ با دا نی و تکا مل فرد و جا معه
نماز یکی ا زعوامل موثر در رشد وتعا لی فرد و جامعه می با شد. ا قا مه ی
صحیح نما ز ومورد قبول خدا قرار گر فتن آ ن ، مستلزم رعا یت ا موری مانند
نظا فت و شتشوی بدن ، حلا ل بودن طعا م ،خوراک ونوشید نی ، غصبی نبودن وحلا
ل بودن لبا س نما زگزا رو مکان عبا د ت و پرهیز از بسیاری از امور و
کارهای حرام و اهتما م به ا نجا م ا مور پسندیده و نیک ا ست. توجه و رعا
یت این موارد، نه تنها به رشد وتعالی فرد می ا نجا مد بلکه به توسعه
وپیشرفت جامعه نیز کمک می کند. رسول خدا (ص) می فرما ید:
« نما ز معرا ج مومن ا ست.»(همان :202)
پیامبر اکرم ( ص) سه صفت وعمل را سبب بالا رفتن درجا ت معنوی ورشد فضایل وباعث محبوبیت در پیشگاه خداوند می دا ند ومی فرما ید:
«
به هنگام هوا ی سرد، وضوی خوب و کا مل گرفتن ، در شور وشوق فرا رسیدن وقت
نما زبه ا نتظا رنشستن ، وحرکت به سوی ا قا مه ی نما ز جما عت وشرکت در
نما ز جما عت چه در شب و چه در روز.«( .»( ناطقی ،1381: 147 )
ا قا مه ی نما زو ذکر و پرستش خدا وند
رحما ن و سبحا ن ، با عث نزول رحمت خدا و فرا خی رزق و روزی می شود.
خداوند رحما ن در سوره ی ابراهیم آ یه ی 7 می فرما ید:
« ا گر شما
بندگا ن ، شکرگزار نعمتها با شید، بر نعمتهای شما می ا فزا ئیم و اگر کفرا
ن نعمت کنید ، شما را به عذا ب شدید گرفتار می کنیم. »
شاعر گوید:
شکر نعمت ، نعمتت ا فزون کند کفر ، نعمت ا ز کفت بیرون کند
حضرت علی ( ع ) نیز می فرما ید:
« کسی که شکر و سپا س گزاریش زیا د با شد خیر و برکتی که ا ز راه شکرگزاری به ا و می رسد زیا د خوا هد.»( همان : 664 )
پیا مبر بزرگ اسلام می فرما ید :
«
رحمت خدا به ا مت نمی رسد مگرآ نکه یکدیگر را دوست دا شته با شند به هم
هدیه دهند در اما نت خیا نت نکنند ا ز ما ل حرا م دوری کنند مهما ن نواز
با شند نما ز را بپا دارند و زکا ت ما ل خود را بپردازند. »(همان : 284)
همچنین می فرما ید:
« نماز سفره ی گسترده ی خدا در زمین ا ست.»(راشدی : 1381 :197)
در نما زوا ژه ی رحمت بسیار به کار رفته ا ست ، سرا سر نماز سرشار از ادای
واژه ی رحمت است که رحمت وبخشندگی خداوند رحمان و رحیم را به بندگان یا د
آ وری می کند که آ نا ن که کارهای نیک و حسنه ا نجا م می دهند از رحمت خدا
وند ، بهره های فرا وا ن خواهند برد. چنا نکه قبلا گفته شد نما ز سلامتی ،
بهد ا شت ، آرامش ، نظم و ا نضبا ط ، امید وامنیت به فرد وجا معه می دهد
که خود عوامل و شاخصها ی اصلی توسعه قلمدا د می شوند.جامعه ایی به توسعه
،آبادانی و تکامل خواهد رسید که مردمش ازبهدا شت ، تندرستی ،آرامش ، امید
به آ ینده ، نظم و ا نضبا ط وامنیت برخوردار با شند. زیرا این عوامل بستر و
زمینه های لازم برای توسعه را فرا هم می کنند.
نمازگزار باید اوقا ت
نمازرا بشناسد. تلا ش برای آگا هی از اوقات نمازهای پنچگانه، یک کوشش
عالمانه است که به دنبا ل آ ن روحیه و فعالیتهای علمی در جا معه شکل می
گیرد. پیامبر اسلام ( ص ) می فرماید:
« هیچ بنده ای نیست که به ا وقا
ت نماز و شناخت مواضع خورشید ، اهتمام کند، مگر آ ن که را حت را هنگا م
مرگ وجدایی از غم و ا ندوه و رهایی از عذاب آ تش را برا یش ضما نت می کنم.
روزگاری شبا نهای ا شترا ن بودیم و ا مروز دیده با نهای خورشیدیم. »(همان
:426)
جا معه ایی که مردم آ ن به علم و تحقیق تمایل نشا ن دهند و
از تفکر و روحیه ی علمی برخوردار شوند، قله های کما ل ، پیشرفت و توسعه را
به آ سانی فتح خواهند کرد و نمازمسلمانا ن را وا می دارد تا برای اقامه ی
صحیح نماز به تحقیق و مطالعه بپردا زند.
8 – تشکیل خانوا ده و ا ستحکا م آن
درا سلا م به ا زدواج و تشکیل خانواده
بسیار اهمیت داده شده وا زآ ن به عنوان محبوب ترین بنا نزد خدا و سنت
پیامبر یاد شده ا ست. رسول گرا می( ص)ا زدواج نکردن را د وری ا ز سنت خویش
می داند. دین مبین ا سلام برای انتخاب همسر معیارهایی قائل است ا ز جمله
تقوی ، پرهیزگاری و ا قا مه ی نماز. در ا سلام سفارش شده ا ست اگر کسی ا هل
مسجد وجما عت نیست و عملا به عبا دت ونماز بدون عذر پشت پا می زند، اورا
به عنوا ن همسر خوب انتخا ب نکنید . و اگر شخص دیندار و با تقوایی به
خواستگاری آ مد به ا و زن بدهید.اسلام برای نماز و عبادت ا فراد متاهل ارزش
و فضیلت بیشتری قائل ا ست. معتقد ا ست با ازدواج دین کامل می شود و ا فرا
د بهترمی توانند به کارهای نیک و پسندیده اقدام کنند و خود را ا ز گناه و
منکرا ت با ز دارندا ما م صا دق ( ع) می فرماید:
« د و رکعت نمازی که متاهل بجای آ ورد ، برتر ا ز هفتا د رکعت نما زا ست که فرد مجرد بپا دارد.»(نجفی ، 1365 :29)
بنا برا ین نما زگزارا ن برا ی اینکه با نما ز خود فضیلت و ثواب بیشتری
کسب کنند ،از سنت رسول الله پیروی کرده با شند ، بدیها و گناهان خود را ا
زبین ببرند ، خود را ا ز پلیدیها و منکرا ت با زدارند و ایمان بیشتری کسب
کنند ؛ ا زدواج می کنند وتشکیل خا نوا ده می دهند.
ا زطرفی ا گر ا
نسا ن تقوی و پرهیزگاری را پیشه ی خود سا زد و اهل نماز با شد، خود را مقید
ومتعهد می داند که ا زبدیها ، ا نحرا فا ت وا مور حرام دوری گزیند.
بعلاوه نما ز انسا ن را ا زفحشاء و منکرا ت با زمی دارد و چون بهترین و
بزرگ ترین ذکر و یاد خدا می با شد، به ا نسا ن آرامش و اطمینا ن می دهد. ا
ین مسائل به ا ستحکا م خا نواده کمک می کند، خا نواده را بیمه می کند وآ
رامش را برای خا نوا ده به ارمغا ن می آ ورد. تحقیقا ت نشا ن می دهد، بی
بند وباری ، عدم پا یبندی به موازین ا خلا قی ، معا شرتهای ناسالم و غیر
شرعی ، بی عفتی و فسا د ا خلا قی ، عوا ملی هستند که بنیاد خانواده را سست
وبه فروپاشی آن و جدایی و طلا ق کمک می کند.
یکی دیگر از عواملی که
سبب دوام و بقای کانون گرم خانواده می باشد ، خوش رفتاری ومحبت به زن
وفرزندان ا ست که ا سلام سفارش بسیاری در این زمینه کرده ا ست رسول خدا (ص)
می فرماید:
« بهترین شما آ نها یی هستند که برای زنا ن خود بهترند ومن بهترین شما هستم در باره ی همسرا ن خودم.»(مظاهری ،1364 : 135)
در حدیث دیگری آ مده است:
« هرکس که محبتش به همسر خود بیشتر با شد ا یما نش به خداوند زیادتر ا ست.»(مظاهری ، 1364 :135)
در حدیثی دیگر آ مده ا ست :
« ا گر میا ن زن و شوهر کدورت با شد یا یکدیگر را بیا زارند و بد زبانی کنند، نما ز هیچ کدام پذیرفته نیست.»( قرائتی ،1382: 62)
بررسی آیات شریف قرآن ، ا حادیث و متون ا سلامی نشا ن می دهد که در فرهنگ
اسلا می نماز و ا زدواج هر دو بنا یی محبوب ، آ را م بخش و تسکین دهنده ،
نور وپا ک و ترک آ نها موجب گرفتاری در آ تش جهنم خواهد شد.
9 – جلوگیری ا ز انحطا ط فرد و جا معه
نماز می توا ند از سقوط و ا نحطاط فرد وجا معه جلوگیری کند و وسیله محو
گناهان و ا ز بین رفتن بدیها و در نتیجه مانع ا ز سقوط فرد وجامعه گردد. در
قرآ ن کریم سوره ی هود آ یه ی 114 آ مده ا ست:
« هما نا کارهای نیک ، گناهان را محو و از بین می برد.»
پیا مبر ا سلا م (ص) می فرما ید: « گنا هانی که میان دو نما ز وا قع شود، مورد عفو قرا رمی گیرد.»(قرائتی ،1374: 66)
اما م علی ( ع) نیز می فرما ید:
« ا گر بعد ا ز گناه ، دو رکعت نما زخوانده و ا ز خداوند ، عا فیت درخوا ست شود، ا ثر آ ن گناه محومی شود.»(همان: 66)
ا ما م جعفر صادق (ع) نیز می فرما ید:
« ا گر مومن تصمیم به گناه ونا فرمانی خد بگیرد ، ا ز رزق وروزی محروم می شود.»(ناطقی ،1381:54)
ترک نماز محرومیت ا ز رحمت خدا وتنگی معیشت و به دنبا ل آ ن فقر و ذلت ا
ست.نما ز مرز میا ن کفر و ایما ن ا ست وترک نمازبه منزله دا خل در کفر ا ست
و سر ا نجا م کفر ، آتش ، سقوط و ا نحطاط ا ست. خداوند رحما ن در سوره ی
حج آ یه ی 19 می فرما ید:
« آیا نمی بینی که هر کس وهرچه در آ
سما ن و زمین ا ست وخورشید، ماه ، ستارگان ، کوهها، درختان ، جنبدگان
وبسیاری ا ز مردما ن خدا را می پرستندو برایش سجده می کنند؟ وبسیارند
کسانی که به خا طر عدم نیا یش و پرستش پروردگار، عذا ب بر آ نا ن ثا بت
شده ا ست وهر که را که خدا خوا رکند، هیچ ا کرا م کننده وعزت بخشنده ای برا
یش نیست.»
نمازهما نند دژی ا ست که ا نسا ن را ا ز فحشاء ومنکرا ت
با زمی دارد وراه ورود شیطا ن را مسدود می کند و با عث مصونیت فرد می شود
امیر مومنا ن ( ع ) می فرماید:
« نما ز شیطا ن را سیه روی می کند.» (راشدی ، 1381:508)
ترک نما ز به ویژه نماز جمعه و جماعت
باعث دوری ا ز مسلما نا ن وتفرقه و پراکندگی می شود وتفرقه می تواند به
سقوط وا نحطاط بینجا مد. پیا مبر ا کرم (ص) می فر ما ید:
«
وبدا نید که به تحقیق خدای ، تعالی ، نما ز جمعه را در همین جا که ایستاده
دام ودر همین روز و در همین ماه و از همین سال تا روز قیامت بر شما فرض
کرده ا ست. پس هرکه آ ن را در حیا ت یا د ر مما ت من از روی ا ستخفا ف یا ا
نکار آ ن را ترک کند، خدا پر یشانی و پراکندگی اش را فرا هم آ ورد و در کا
رش بر کت ننهد.»(همان:514)
خدا وند کریم در سوره ی انفا ل آیه ی 46 دربا ره ی سرا نجا م اختلاف وتفرقه می فرما ید:
« بایکدیگر تنا زع نکنید که نزا ع سستی می آ ورد وسستی شما را زا یل می کند.»
بی بندو باری ، اختلا ف و نزاع ، ظلم و
بی عدا لتی ، فسق و فجور، افراط وتفریط ، عواملی هستند که موجبات ا ضمحلال
،سقوط وانحطا ط فرد و جا معه را فراهم می سا زند هیچ نما زگزاری به ا ین
امور مبادرت نمی کند ، چنانکه پیش ا ز این گفته شد نمازگزار برای قبولی
نمازش ، خلا ف شرع ا نجا م نمی دهد ، حقوق دیگران را رعایت می کند ، برای
انسا نها ارزش و ا حترام قا ئل ا ست و خد مت به بندگا ن خدا را ا رزش تلقی
می کند. ا قا مه ی نما زا ین ویژگیها را در انسا ن تقویت می کند. چنین جا
معه ای هیچگاه در پرتگاه سقوط قرا ر نمی گیرد و همیشه به سوی کما ل و
پیشرفت حرکت می کند.
10 – احیا ء و حفظ ا رزشها و سنن پسند یده
یکی ا ز نتا یج برپایی نما ز احیاء و حفظ وگسترش سنن الهی در روی زمین ا
ست. نما زگزا ر هر روز چندین بار با خلوص نیت می خوا ند « اِهدِنا ا
لصِّراطَ اَلمُستَقیم ، صِرا طَ الَّذینَ اَنعَمتَ عَلَیهِم غَیرِ ا
لمَغضوبِ عَلَیهِم وَلَا الضّالّین » خدایا ما را به راه را ست هدایت فرما
، را ه آ نا ن که به آ نها ( ا نبیا ء و ا ولیاء ) ا نعا م فرمودی ، نه
راه کسا نی که مورد غضب قرا ر گرفتند یا آ نها یی که گمراه شدند. نما ز
گزا ر بهترین ا رزشها ، آ دا ب ، راه و رسم زندگی را ا ز خدا طلب می کند.
در قنوت ودعا ی خود بهترین ها را نیز برای همنوعا ن وبند گا ن خدا آ رزو
می کند و در سلا م پا یا ن نما ز به بند گا ن صا لح خدا درود و سلا م می
فرستد. نما ز گزا رنظا فت ، پا کیزگی و بهدا شت را پیشه ی خود می کند ، حلا
ل ترین و پا ک ترین غذا ها و نوشیدنی ها را مصر ف می کند ، با بهترین ،
پا ک ترین وحلال ترین لباس وزیباترین وجه به ملاقا ت خدای خود می رود.
برای سربلندی در پیشگاه حضرت حق گرد ا مور حرا م نمی رود و تلاش می کند که
کارهای شا یسته و پسند یده ا نجام دهد و فضایل بیشتری کسب نماید. همه ی
این نکات احیا ء ، گسترش و حفظ ارزشها و سنن پسندیده ی ا نسانی و متعالی را
به دنبا ل دا رد.
11 – مقا بله با سختیها ومشکلات
خدا وند سبحا ن یکی ا ز راههای مقابله با مشکلا ت ، سختیها وشدائد را پناه
بردن به نما ز و صبر و برد باری می دا ند و می فر ما ید:
« ا ز صبر و نماز کمک بگیرید.»( سوره ی بقره ، آیه ی 45 )
نما ز ا نسا ن را متوجه خدا و قدر ت لا یزا ل وی می کند که هیچ قدرتی برتر ا زا و نیست و هر چه اراده کند و بخواهد هما ن می شود. نما ز گزار وقتی به خدا فکر می کند که مشیت همه ی ا مور در دست توا نمند ا و می با شد و خا لق همه ی مخلو قا ت ا ست و از نیا ز و خوا سته ی تما م مو جو دا ت آگاهی دارد و به همه ی ا نسا نها لطف و عنایت دار د ، در موا جهه ی با سختیها ، آرام می گیرد و برای تما م حوا دث تلخ و شیرین زندگی توجیه منطقی دارد و می گوید « هرچه از دوست ر سد ، نیکوست » و وقتی مصیبتی بر وی نا زل آید ، گو ید « اِنّا لِلّه وَ اِنّا اِلَیهِ راجِعُو ن »
12 – حق طلبی و عدا لت خوا هی
نما ز گزار هنگا می که می خوا ند « ایّا کَ نَعبُدُ وَ ایّا کَ نَستَعین
» خدا یا تنها ترا می پرستم و ا ز تو یاری و مدد می خواهم ، خود را وام
دار کسی نمی دا ند و وقتی « لا اِ لهَ اِلَّا الله » را سر می دهد، یعنی
دست رد به غیر خدا زده ا ست وفقط خدا را با لا تر و برزگ تر می دا ند
وهیچکس وهیچ چیز را همتا ی وی نمی داند. ا ین ا نسا ن می آموزد که همیشه
طرفدا ر حق و طالب عدالت با شد. برا ی وی رعا یت احترا م ، شا ن و حقوق
دیگران واجب و گاهی مقدم بر خود می با شد. و ا گر چنین نکند عبادتش مقبول
حضرت حق قرار نمی گیرد.
در نمازهای جماعت ، یکی از شرا یط ا ما م ، عا
دل بودن وی ا ست و ا گر اما م عادل نبا شد ، نما ز دارای ا شکال و ا یرا د
است. یعنی نما ز گزا را ن در نماز درس عدالت طلبی می آ موزند. و یا د می
گیرند که عدالت در جا معه ی ا سلامی ، هد فی ارزشمند ا ست که حتی در رکن
اصلی و ستون دین نیز به آ ن توجه شده ا ست ، پس باید در جامعه تحقق پیدا
کند که حتی ا نبیاء الهی نیز برا ی ا قا مه ی عدل و داد مبعوث شدند.
